E-dodatki w jedzeniu – jak odzyskać kontrolę nad tym, co trafia na talerz

Jeszcze kilkanaście lat temu mało kto zwracał uwagę na to, co dokładnie kryje się w składzie produktów spożywczych. Jedliśmy to, co było dostępne, co pachniało dobrze i smakowało jak u babci. Dziś, kiedy nawet zwykły chleb potrafi mieć więcej składników niż przeciętny krem do twarzy, coraz więcej osób zaczyna się zastanawiać – co właściwie jem? I czy naprawdę potrzebuję E451, E621 albo E330 w swoim obiedzie? Czy nie da się zjeść smacznie, sycąco i bez tej całej chemii?

Co kryją E-dodatki i dlaczego warto ich unikać?

Oznaczenia dodatków do żywności tzw. E-dodatki to nic innego jak substancje dodawane do żywności w celu przedłużenia trwałości, poprawienia smaku, koloru, konsystencji albo zapachu. Niektóre z nich są naturalne, jak witamina C (E300) czy pektyny (E440). Inne to syntetyczne związki, które mogą budzić wątpliwości – jak glutaminian sodu (E621), azotyny (np. E250) czy benzoesan sodu (E211).

Teoretycznie wszystkie dopuszczone do użytku dodatki przeszły badania i są „bezpieczne w określonych ilościach”. Ale tu pojawia się pytanie. A co, jeśli zjadasz te „określone ilości” kilka razy dziennie, codziennie, przez lata? I czy naprawdę warto ryzykować bóle głowy, problemy żołądkowe, skoki ciśnienia albo nadpobudliwość tylko po to, by kotlet miał ładniejszy kolor?

Nie chodzi o to, żeby popadać w skrajności i bać się każdego „E” na opakowaniu, ale raczej o to, żeby odzyskać kontrolę nad tym, co trafia na talerz. I to właśnie pełnowartościowe, domowe obiady przygotowane ze świeżych, prostych składników dają największą pewność. Wiesz, co kupujesz, co mieszasz i co podajesz swoim bliskim. Bez zagadek i drobnych druczków.

Składniki, które wystarczą – bez „ulepszaczy”

Pełnowartościowy obiad nie musi być skomplikowany. Nie potrzebujesz dziesięciu przypraw z chemicznego laboratorium, żeby danie smakowało dobrze. Czasem wystarczy cebula, czosnek, zioła i porządna oliwa. Jeśli masz dobre warzywa, kaszę, mięso lub strączki to naprawdę nie potrzebujesz sosów z proszku ani gotowych fixów.

Weźmy taki prosty zestaw: pieczone bataty, gotowana soczewica z czosnkiem i natką, a do tego surówka z kiszonej kapusty i jabłka. Wszystko bez glutaminianów, sztucznych konserwantów czy barwników. A smaku więcej niż w daniach z proszku. A może klasyczny obiad: ziemniaki z koperkiem, gotowana marchewka z masłem i kotleciki z ciecierzycy z piekarnika. Trzy składniki, zero chemii.

Jeśli lubisz konkretne smaki, to też można ale bez gotowców z plastikowych tackach. Zrób na przykład pieczone plastry tofu albo tempehu. Wystarczy natrzeć je oliwą, czosnkiem i tymiankiem, odłożyć na godzinę i upiec. Smak będzie sto razy lepszy niż gotowe produkty z supermarketu nasączone E450 i „aromatami dymu wędzarniczego”.

Zupy? Idealne pole do popisu bez dodatków. Wystarczy włoszczyzna, przyprawy i czas. Nie musisz dodawać kostki rosołowej – bulion z samych warzyw, z odrobiną soli i pieprzu, też potrafi być wyrazisty. A jeśli masz więcej czasu, ugotuj porządny wywar warzywny z dodatkiem suszonych grzybów i ziół, a potem zamroź porcje na później zamiast korzystać z podejrzanych proszków o nazwach „Złoty Kurczak Ekspres”.

Co zamiast gotowców – sprytne zamienniki

W codziennym gotowaniu łatwo wpaść w pułapkę gotowych rozwiązań bo szybko, bo wygodnie, bo „dzieci to lubią”. Ale da się gotować zdrowo, nawet jeśli nie masz czasu na stanie przy garnkach trzy godziny dziennie.

Zamiast gotowych sosów miksuj własne. Pomidory w puszce, czosnek, bazylia, szczypta cukru i oliwa. Wystarczy chwila i masz sos do makaronu bez barwników i stabilizatorów. Zamiast gotowych panierowanych nuggetów – domowe kotleciki z ciecierzycy lub soczewicy w płatkach kukurydzianych. Szybkie, chrupiące i bez dziwnych dodatków.

Zamiast zapiekanek z mrożonki – zapiekanka z kaszy jaglanej, warzyw i jajek. Można dodać sera, ziół, a jeśli masz ochotę na coś bardziej treściwego, dorzuć podsmażone pieczarki albo kawałki tofu. Wstawiasz do piekarnika i gotowe.

Zamiast kupnej surówki, zetrzyj jabłko, marchewkę. Pięć minut, a smak i wartości odżywcze biją na głowę te z kubełka, które przetrwają w lodówce miesiąc.

I zamiast sztucznych deserów – budyń, naleśniki z mąki orkiszowej, kisiel z owoców z dodatkiem miodu albo daktyli. Bez żelujących dodatków, bez „cudownych” aromatów i barwników w kolorze fluorescencyjnej maliny.

Dlaczego warto gotować samemu – nie tylko dla zdrowia

Gotowanie bez dodatków to nie tylko sposób na zdrowie. To też pewna forma wolności. Nie jesteś uzależniony od tego, co dyktuje producent, nie musisz wierzyć w kolorowe hasła na opakowaniu. Wiesz, co jesz, wybierasz świadomie, możesz zmieniać przepisy i eksperymentować. To też nauka, bo kiedy gotujesz samemu, uczysz się smaków, proporcji, tego, co z czym łączyć, a czego lepiej unikać.

No i satysfakcja. Bo kiedy robisz coś od podstaw, nawet jeśli to tylko ziemniaki z koperkiem, to masz wrażenie, że zrobiłeś coś naprawdę. Nie tylko wrzuciłeś coś do mikrofali. I kiedy widzisz, że Twoi domownicy zjedli do ostatniego okruszka, że nikt nie marudził, że „znowu zdrowe”, wiesz, że warto było.

I nie, nie chodzi o to, żeby codziennie gotować trzydaniowe uczty, ale żeby świadomie wybierać to, co trafia na stół. I rezygnować z produktów, które mają więcej numerków niż składników. Bo obiad może być prosty, szybki, pełnowartościowy i pyszny, bez żadnych dodatków z literą „E”. Potrzeba tylko trochę chęci, garści dobrych produktów i odrobiny zaufania do tego, że natura naprawdę wie, co robi.